Nhà tâm lý học phát triển người Mỹ Howard Gardner đã mô tả 9 loại trí thông minh:
- Trí thông minh Tự nhiên
- Trí thông minh Âm nhạc & Thính giác
- Trí thông minh Toán học & Logic
- Trí thông minh Triết học/Hiện sinh
- Trí thông minh Tương tác & Giao tiếp
- Trí thông minh Thể chất
- Trí thông minh Ngôn ngữ
- Trí thông minh Nội tâm
- Trí thông minh Không gian & Thị giác
Trong khi nhiều nhà khoa học khác cho rằng những liệt kê trên hầu hết chỉ là các kỹ năng mềm, chẳng hạn như kỹ năng giao tiếp, Gardner lại cho rằng tất cả đều thông minh.
Giống như việc giỏi toán mang đến cho bạn khả năng hiểu thế giới, thì những kiểu thông minh khác cũng có thể cung cấp cho bạn khả năng tương tự, chỉ là từ một góc nhìn khác. Không giỏi toán, bạn có thể không tính được tốc độ vũ trụ đang giãn nở, nhưng bạn có thể có kỹ năng để tìm ra người sẽ tính giúp bạn.
Làm thế nào để nhận diện được trí thông minh của mình và làm thế nào để phát triển trí thông minh nổi trội của mình? Cùng đọc bài viết dưới đây bạn nhé!
Trí thông minh ngôn ngữ
- Những quyển sách rất quan trọng đối với tôi.
- Tôi có thể nghe thấy những từ vang lên trong đầu mình trước khi đọc, nói hay viết chúng ra.
- Tôi nghe đài hoặc nghe băng nhiều hơn là xem ti vi hay xem phim.
- Tôi có khả năng từ ngữ trong các trò chơi như sắp xếp chữ, đảo chữ hay mật khẩu.
- Tôi thích giải trí hay chơi những trò nào mà có sự xoắn lưỡi, có những âm điệu vô nghĩa hay có sự chơi chữ.
- Đôi khi những người khác phải dừng lại và đề nghị tôi giải thích ý nghĩa của những từ ngữ mà tôi sử dụng khi viết và nói.
- Tiếng Anh, các môn học xã hội và lịch sử đối với tôi dễ hơn nhiều so với môn toán và khoa học trong thời gian tôi còn đi học phổ thông.
- Khi lái xe thong thả trên xa lộ, tôi có sự chú ý vào những từ ngữ viết trên bảng quảng cáo nhiều hơn chú ý quang cảnh xung quanh.
- Cuộc nói chuyện, trao đổi của tôi thường liên quan đến những thông tin tham khảo mà tôi vừa được đọc hoặc nghe thấy.
- Gần đây tôi đã viết về một số điều đã làm tôi đặc biệt tự hào hoặc những điều giúp tôi được nhận ra giữa những người khác.
- Những năng lực ngôn ngữ khác: …
Trí thông minh logic toán học
- Tôi có thể dễ dàng tính toán các con số trong đầu.
- Toán và/hoặc các môn khoa học là những môn học được tôi yêu thích trong số những môn khi còn học ở nhà trường.
- Tôi thích thú với các trò chơi hay giải các câu hỏi hóc búa mang tính trí óc mà chúng đòi hỏi phải có suy nghĩ lô-gic.
- Tôi thích nghĩ ra và làm các thí nghiệm mà có một chút tính chất là “cái gì xảy ra” (Thí dụ như: “cái gì sẽ xảy ra nếu tôi tăng gấp đôi số lượng nước tôi tưới hàng tuần vào bụi hoa hồng của tôi”).
- Suy nghĩ của tôi là tìm tòi những khuôn dạng, luật lệ hay những trật tự có tính lô-gic trong các sự vật, sự việc.
- Tôi ham thích và hứng thú với những phát triển, tiến bộ mới của khoa học.
- Tôi tin tưởng rằng hầu hết mọi thứ đều có một cách lý giải hợp lý, chặt chẽ.
- Đôi khi tôi tư duy bằng những khái niệm trừu tượng, tách biệt rõ ràng, không có từ ngữ và hình ảnh.
- Tôi thích tìm kiếm những thiếu sót mang tính lô-gic trong những thứ mà mọi người nói và làm ở nhà và trong công việc.
- Tôi cảm thấy thoải mái, dễ chịu hơn khi có một điều gì đó được đo đạc, xếp loại, phân tích và định lượng theo một phương pháp nào đó.
Trí thông minh không gian
- Tôi thường thấy được rõ ràng hình ảnh hiện lên khi tôi nhắm mắt lại.
- Tôi nhạy cảm với màu sắc.
- Tôi thường sử dụng máy quay phim hoặc máy ảnh để ghi lại những gì tôi nhìn thấy ở xung quanh mình.
- Tôi thích thú với việc giải câu đố xếp hình, mê cung hay những câu đố khác sử dụng hình ảnh.
- Tôi có những giấc mơ đầy hình ảnh sống động vào ban đêm.
- Nói chung, tôi có thể nhìn thấy đường của mình cả ở những khu vực, địa bàn không quen biết.
- Tôi thích vẽ hoặc viết nguệch ngoạc một cách lơ đãng.
- Khi còn đi học phổ thông, đối với tôi môn hình học dễ hơn nhiều so với môn đại số.
- Tôi có thể tưởng tượng một cách thoải mái về hình ảnh của một sự vật hoặc một cảnh bất kỳ nào đó sẽ được hiện ra như thế nào, khi được nhìn từ trên cao xuống bằng đôi mắt của con chim đang bay.
- Tôi thích nhìn ngắm một tài liệu có nhiều hình ảnh minh hoạ hơn là đọc nó.
Trí thông minh vận động
- Tôi tham gia ít nhất một môn thể thao hoặc hoạt động thân thể đều đặn và thường xuyên.
- Tôi thấy thật khó khăn khi phải ngồi lỳ một chỗ trong một khoảng thời gian dài.
- Tôi thích làm việc bằng bàn tay với những công việc, hoạt động có tính cụ thể như nghề làm may, nghề thêu, chạm khắc, nghề thợ mộc hoặc tạo mẫu.
- Những ý tưởng tốt nhất thường đến với tôi khi đang đi dạo hoặc chơi đùa ở bên ngoài, hoặc khi tôi tham gia vào một vài hoạt động cơ thể khác nào đó.
- Tôi thường thích được dùng thời gian rỗi rãi để đi ra ngoài.
- Tôi thường sử dụng các cử chỉ phức tạp của tay hoặc các dạng khác của ngông ngữ cơ thể khi đối thoại, nói chuyện với một người nào đó.
- Tôi cần được chạm vào các thứ để có thể hiểu rõ hơn về chúng.
- Tôi ham thích được chơi các trò chơi tiêu khiển liều lĩnh, táo bạo hoặc tham gia các hoạt động thân thể tương tự, có thể đem lại cảm giác mạnh, hồi hộp, sợ hãi với người chơi.
- Tôi có thể tự vận động tốt cũng như khi phối hợp với người khác.
- Tôi cần được thực tập một kỹ năng mới nhiều hơn là chỉ đọc về nó một cách đơn thuần hay xem một băng video mô tả về nó.
Trí thông minh âm nhạc
- Tôi có một giọng hát dịu dàng.
- Tôi có thể biết và phân loại được khi có một nốt nhạc bị lạc điệu (bị sai).
- Tôi thường nghe nhạc ở đài phát thanh, ở đĩa hát, ở băng từ hay ở đĩa CD.
- Tôi chơi được một nhạc cụ.
- Cuộc sống của tôi sẽ thật nghèo nàn, đơn điệu nếu trong đó không có âm nhạc.
- Đôi khi tôi tự nhận thấy mình đang đi bộ trên đường phố với những đoạn quảng cáo trên ti vi được lặp đi lặp lại trong đầu hoặc những giai điệu nào đó đang lướt qua trong ý nghĩ.
- Tôi có thể dễ dàng dành thời gian để nghe một đoạn nhạc được chơi với chỉ một dụng cụ gõ đơn giản.
- Nếu tôi nghe một bản nhạc được tuyển chọn nào đó, sau một hặc hai lần được nghe, tôi thường có thể hát lại chúng một cách tương đối chính xác.
- Tôi thường tạo ra các âm thanh gõ nhè nhẹ hoặc hát những giai điệu nhỏ trong khi làm việc, nghiên cứu hoặc làm một điều gì mới.
Trí thông minh tương tác
- Tôi thuộc dạng người mà những người khác tìm đến để nghe lời khuyên và tư vấn của tôi về công việc hoặc về những hàng xóm của tôi.
- Tôi thích những môn thể thao có tính đồng đội như cầu lông, bóng chuyền, hay bóng mềm hơn là những môn thể thao mang tính cá nhân như môn bơi lội hoặc cưỡi ngựa.
- Khi gặp phải rắc rối, khó khăn, tôi thích đi tìm một người khác giúp đỡ tôi hơn là việc tôi cố gắng làm việc để giải quyết được những vướng mắc, khó khăn của bản thân.
- Tôi có ít nhất là 3 người bạn thân.
- Tôi yêu thích những trò tiêu khiển có nhiều người tham gia như chơi bài brít hoặc bài Monopoly hơn là những trò chơi trên máy hoặc trò đánh bài một người.
- Tôi thấy thích thú khi có cơ hội được dạy người khác hoặc hướng dẫn cho một nhóm người làm những điều gì tôi đã biết cách làm.
- Tôi tự coi mình là người lãnh đạo (hoặc những người khác gọi tôi như vậy).
- Tôi cảm thấy thoải mái khi ở giữa một đám đông người.
- Tôi thích tham gia vào những hoạt động xã hội có liên quan đến vông việc của tôi, liên quan đến nhà thờ hoặc cộng đồng.
- Tôi sẽ muốn dành các buổi tối để tham gia các cuộc hội họp đông người sống động hơn là ở nhà một mình.
Thông minh nội tâm
- Tôi thường để thời gian một mình nghiền ngẫm, trầm ngâm hoặc suy nghĩ về những vấn đề quan trọng trong cuộc sống.
- Tôi đều đặn đến dự các buổi tư vấn hoặc các cuộc hội thảo về sự trưởng thành của con người để hiểu biết nhiều hơn nữa về bản thân mình.
- Tôi có những chính kiến khác hẳn làm cho tôi tách biệt với đám đông người.
- Tôi có một sự hứng thú hoặc sở thích đặc biệt trong việc giữ kín thật nhiều điều tốt đẹp cho bản thân.
- Tôi có một cách nhìn thực tế về những mặt mạnh và điểm yếu của bản thân mình (những điều này đã được khẳng định nhờ thông tin phản hồi từ nhiều nguồn tin khác).
- Tôi sẽ thích được ở một mình suốt cả thời gian cuối tuần trong một căn hầm nhỏ ở giữa rừng hơn là ở một khu nghỉ mát hấp dẫn có rất nhiều người xung quanh.
- Tôi tự coi mình là người có ý chí mạnh mẽ hoặc là người có khuynh hướng độc lập.
- Tôi giữ một cuốn sổ nhật ký cá nhân hoặc một cuốn sổ ghi lại những sự kiện trong đời sống nội tâm của mình.
- Tôi tự làm việc cho mình hoặc ít nhất là có những suy nghĩ nghiêm chỉnh về việc bắt đầu công việc hoặc nghề nghiệp của riêng mình.
Lời kết
Bạn hãy nhớ rằng, cho dù bạn có nhận thấy một cách rõ ràng bản thân mình thuộc một hoặc hai dạng thông minh trong số các loại đã được mô tả ở trên, thì trong thực tế bạn vẫn luôn luôn sở hữu tất cả 9 loại trí thông minh. Điểm khác biệt là chúng ta sẽ có những loại hình thông minh nổi trội hơn so với các loại hình thông minh khác, chứ không phải là tất cả đều ngang bằng nhau. Việc phát hiện ra trí thông minh nổi trội sẽ giúp chúng ta tập trung nhiều hơn để tạo kết quả tốt nhất.
Trong cuộc đời chúng ta, 9 loại hình thông minh được thể hiện theo cách khác nhau và duy nhất ở mỗi người, không có ai giống ai. Rất hiếm khi có người đạt được một mức độ thông minh cao ở đầy đủ cả 8 hoặc 9 loại trí thông minh.
Một số người có vẻ như đã phát triển và đạt đến một trình độ cao chỉ một loại trí thông minh nào đó, trong khi các loại trí thông minh khác của họ lại phát triển chậm hơn nhiều và kém hẳn. Đây chính là những nhà bác học của thế giới loài người.
Những người giống như nhân vật Raymond trong bộ phim The Rain Man (Người đàn ông trong mưa) đã đoạt giải Oscar. Đây là những người có thể tính toán các con số bằng tốc độ của ánh sáng nhưng không thể tự chăm sóc bản thân họ. Hay những cá nhân sở hữu tài năng về điêu khắc song lại không thể đọc được, hay có những người có khả năng xướng âm một cách hoàn hảo nhưng lại cần người khác giúp buộc dây giày của họ.
Đa số trong chúng ta là những người có phẩm chất trí tuệ ở vào khoảng giữa của nhà bác học với một con người tự nhiên phát triển bình thường trong thực tế.
Mỗi chúng ta thường có một vài loại trí thông minh dường như nổi trội một chút, một vài loại trí thông minh khác có thể đạt vào loại trung bình và vài loại khác nữa được xem như là gây khó khăn cho chúng ta trong cuộc sống.
Dù sao đi nữa, điều quan trọng chúng ta cần phải hiểu là còn có nhiều cơ hội cho tất cả mọi người để phát triển và toả sáng kể cả với những kiểu trí thông minh không thường được sử dụng này.
Người nông dân, những bậc cha mẹ, hoạ sĩ, những thợ cơ khí, và nhà buôn cũng xứng đáng sở hữu trí thông minh nhiều như các bác sĩ tâm lý, bác sĩ phẫu thuật não hay các giáo sư luật.
Luận thuyết về nhiều loại trí thông minh đã tập hợp đầy đủ hàng loạt những khả năng của con người vào một hệ thống gồm 9 loại trí thông minh, tài năng, những loại trí thông minh này có thể làm cho bất kỳ một cá nhân nào cũng có khả năng thành đạt trong cuộc sống và thu được kết quả mà mình mong muốn.
(Dựa theo Seven Kinds Of Smart – Thomas Armstrong)
